تحلیل و نقد کتاب «الفتنه»

چکیده                                                                                                                                              کتاب « الفتنه جدلیه الدین و السیاسه فی الاسلام المبکِّر »  اثر متفکر و مورخ تونسی دکتر هشام جعیط از جمله آثار در سطح جهانی است که در دسامبر 1991 به عربی ترجمه و توسط انتشارات دارالطلیعه در بیروت به چاپ رسید. در این کتاب که در قالب پنج­بخش تنظیم شده است، رویدادهای مهم تاریخی که در سی سال  پس از رحلت نبی مکرم(ص) بوقوع پیوست مطرح شده و با محوریت رویدادهای سال­های پایانی خلافت عثمان و دوران خلافت امام علی(ع) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. وحدت دینی، بنای دولت اسلامی و جهاد، فتوحات و امپراتوری اسلامی، جنگ­های جمل، صفین و نهروان از مباحث اساسی کتاب محسوب می­شود. اصطلاح فتنه، پنج­سال پایانی دوره­ی خلافت راشدین را شامل می­شود، دوره­ای که، به نظر نویسنده­ی کتاب، ترکیبی از نزاع داخلی و نزاع دینی است که نهایتا منجر به بروز احزاب و گسست اجتماعی در امت پیامبر(ص) شد. با وجود اهمیت این مسأله، و این­که تاکنون اثر تاریخی جدی در این خصوص تألیف نشده است نویسنده تلاش داشته است با دقت، وسواس و ژرف­نگری اثری تاریخی بنگارد.  در این مقاله ضمن معرفی شکلی اثر به  تحلیل بیرونی و درونی و نقد و ارزیابی آن پرداخته­ایم.